Μπρος-πίσω:
Αποικιοκρατία και διαθεματικότητα

Το 9ο Φεστιβάλ Ξαρκής θα πραγματοποιηθεί στον Αγρό (Επαρχία Λεμεσού) από τις 15 έως τις 17 Ιουλίου 2022 και θα περιλαμβάνει Πρόγραμμα Πολλαπλής Φιλοξενίας Καλλιτεχνών από τις 4 έως τις 14 Ιουλίου. Σε διάστημα 10 ημερών, μια ομάδα επιλεγμένων καλλιτεχνών καλείται να συνεργαστεί μαζί μας και με την τοπική κοινωνία, για να ετοιμάσει έργα που θα συμβάλουν στο πρόγραμμα του τριήμερου Φεστιβάλ.

Όσοι και όσες θα συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα Πολλαπλής Φιλοξενίας Καλλιτεχνών του Ξαρκής θα κληθούν να δημιουργήσουν έργα σε συνεργασία με τα μέλη της τοπικής κοινότητας, εστιάζοντας σε θέματα που τους αφορούν, σε ό,τι είναι σημαντικό γι’ αυτούς και σε τρόπους που τους επιτρέπουν να διαχειρίζονται την εκπροσώπησή τους.

Τα άτομα που θα φιλοξενηθούν καλούνται να ανταποκριθούν σε αυτές τις ιδέες μέσω ενός επιτόπιου πρότζεκτ που θα αναπτυχθεί εντός της κοινότητας που μας φιλοξενεί. Το Πρόγραμμα θα δώσει έμφαση στην ανθρώπινη, φυσική και πολιτιστική κληρονομιά που εντοπίζεται στην αγροτική κοινότητα που θα μας φιλοξενήσει. Στο πλαίσιο του Προγράμματος, κάθε καλλιτέχνης/-ις καλείται να ανταποκριθεί σε μια πρόκληση που εξερευνά τη θεματική του φεστιβάλ – σε σχέση με την αποικιοκρατία και τις επιπτώσεις της– μέσω ενός «διασταυρωμένου» και διαθεματικού φακού (intersectional lens). Αυτό καλύπτει μια σειρά εγκάρσιων θεμάτων που κυμαίνονται από τη φυλή, την ηλικία, το φύλο, την αναπηρία, έως την κοινωνική τάξη και το περιβάλλον.

Το συγκεκριμένο πρότζεκτ προτείνει μια εναλλακτική σε πολιτιστικά προγράμματα που κατά καιρούς μπορεί να είναι παρεμβατικά και να αναπαράγουν νέες μορφές αποικιοκρατίας μέσω προσεγγίσεων από τα πάνω προς τα κάτω σε σύγχρονα περιβάλλοντα.

Τα ερωτήματα που ακολουθούν είναι κεντρικής σημασίας:

• Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μέσω των σύγχρονων μορφών τέχνης το θέμα της αποικιοκρατίας και να αντισταθούμε σε νέες μορφές αποικιοκρατίας που χαρακτηρίζονται από την εξόρυξη και την εκμετάλλευση στο όνομα της «προόδου» και της «ανάπτυξης»;

• Πώς θα επιτύχουμε την κοινωνική ενσωμάτωση και περιβαλλοντική δικαιοσύνη εξασφαλίζοντας ότι ακούγονται διαφορετικές «φωνές» πάνω στο θέμα της αποικιοκρατίας και νεο-αποικιοκρατίας;

Στην προσπάθειά μας να αποδομήσουμε αφηγήσεις που υπάγονται στην ηγεμονική κληρονομιά και έχοντας επίγνωση του συνεχούς κινδύνου αναπαραγωγής των ανισοτήτων μέσω της σύγχρονης καλλιτεχνικής πρακτικής, μας ενδιαφέρει η εύρεση ευκαιριών που ρίχνουν φως σε εμπειρίες από τα κάτω προς τα πάνω σε σχέση με αποικιακές κληρονομιές, αντιμετωπίζοντας παράλληλα πιεστικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις με τρόπους που οδηγούν σε βιώσιμες κοινωνίες και σε μια δίκαιη μετάβαση προς έναν πιο συμπεριληπτικό κόσμο που δεν αποκλείει κανέναν.

Υιοθετώντας μια μορφή «απο-αποικιοποίησης» (decolonisation), δεν επιθυμούμε απλώς να συνδέσουμε κοινότητες, αλλά στοχεύουμε να συνυπάρξουμε με τα άτομα που έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους και να αφιερώσουμε χρόνο για να ακούσουμε τις δικές τους εμπειρίες και ιδέες. Η διαδικασία βασίζεται στην ερμηνεία βασικών πτυχών της κληρονομιάς τους, συμπεριλαμβανομένων αυτών που συχνά μένουν ανείπωτες, και στην ανταλλαγή άγνωστων αφηγήσεων που αξίζει να ειπωθούν, εντός και εκτός του πλαισίου του εκθεσιακού χώρου.

Αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς και τα ανταγωνιστικά συμφέροντα μεταξύ των παραγόντων που εμπλέκονται στην πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και τις εντάσεις μεταξύ θεσμικών και ανεξάρτητων τομέων, που συχνά θέτουν όρια στις συνομιλίες και αποδυναμώνουν τα άτομα που έχουν κάτι να πουν, επιθυμούμε να συμβάλουμε στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών, για να μιλήσουμε για θέματα ταμπού και να αποφορτίσουμε περίπλοκες συζητήσεις.

Σε αυτό το Φεστιβάλ στοχεύουμε να δημιουργήσουμε ασφαλείς χώρους για να «απο-αποικιοποιήσουμε» υφιστάμενες πρακτικές και κυρίαρχα αφηγήματα και να ξαναπούμε την ιστορία της αποικιοκρατίας μέσα από ένα σύγχρονο ηθικό πλαίσιο.

Σχετικά με τον όρο «διαθεματικότητα»

Ένας χαρακτηριστικός τρόπος για να κατανοήσει κανείς το πώς οι κρίσεις συνδέονται με εμπειρίες και βιώματα από την κανονική ζωή είναι μέσω της υιοθέτησης ενός διαθεματικού φακού. Ο αγγλικός όρος “intersectionality”, προερχόμενος από τη φεμινιστική θεωρία, είναι ένας όρος που επινοήθηκε από την Kimberlé Krenshaw (1989) για να προσφέρει ένα πλαίσιο ώστε να κατανοήσουμε πώς οι διακριτές κοινωνικές και πολιτικές ταυτότητες των ανθρώπων τέμνονται και επικαλύπτονται με τρόπους που τους προετοιμάζουν για πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, προνόμια και διακρίσεις (Krenshaw, 1989).

Οι σημερινές κοινωνικές δομές στηρίζονται πάνω σε αφηγήματα ριζωμένα στον καπιταλισμό, τη νεο-αποικιοκρατία και τον νεοφιλελευθερισμό. Αυτό περιορίζει ριζικά τη συλλογική μας δυνατότητα να φαντασιωθούμε ένα ριζοσπαστικό μέλλον κοινωνικής ισότητας, απο-αποικιοκρατίας και γενικής χειραφέτησης. Πώς και πού μπορούμε να αναζητήσουμε γνήσιες και ολιστικές πρακτικές τέτοιας κοινωνικο-οικολογικής χειραφέτησης;

Σε σχέση με το τελευταίο, πρέπει συνειδητά να προβληματιστούμε έχοντας κατά νου με ποια άτομα μιλάμε και που είμαστε τοποθετημένοι στον κόσμο. Τα ζητήματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης βιώνονται πολύ διαφορετικά, ανάλογα με το πού βρίσκεται το κάθε άτομο και τι βιώματα (ή προνόμια) έχει.

Αναφορά: Crenshaw, K., 2016. The Urgency of Intersectionality. [online] Διαθέσιμο στο: <https://www.youtube.com/watch?v=akOe5-UsQ2o> [Πρόσβαση: 7 Ιουλίου 2021].

Σύντομη περιγραφή

Από το 2016 το Πρόγραμμα Πολλαπλής Φιλοξενίας του Ξαρκής εστιάζει σε κοινωνικά εφαρμοσμένες πρακτικές και ενθαρρύνει καλλιτέχνες από διαφορετικά υπόβαθρα να κατοικήσουν προσωρινά σε ένα τοπικό πλαίσιο και να ανταποκριθούν σε ένα θέμα, ενώ συνεργάζονται με κοινότητες,και δημιουργούν έργα που είναι ενημερωμένα / εμπνευσμένα από τα ερεθίσματα που βρίσκουν οι συντελεστές στην κοινότητα που μας φιλοξενεί.

Εδώ, διάφορες πρακτικές τέχνης εκδημοκρατίζονται και είναι ανοιχτές στο κοινό. Ως εκ τούτου, ένας από τους κύριους στόχους μας είναι να συν-δημιουργούμε σύγχρονη τέχνη με κοινότητες, ανεξάρτητα από το αν τα μέλη τους διαθέτουν προηγούμενη εμπειρία σε τέτοιες διαδικασίες. Γνωρίζουμε εκ πείρας ότι η προσβασιμότητα της τέχνης και η διάθεση για επικοινωνία με την τοπική κοινότητα συμβάλλει στην αποδόμηση/διάλυση των ιεραρχικών δομών (εξουσίας) και στην ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης μέσω της ανταλλαγής καλών πρακτικών και της δημιουργίας δικτύων υποστήριξης από ισότιμα άτομα και αμοιβαία ωφέλιμων ανταλλαγών μεταξύ καλλιτεχνών και κοινοτήτων. Στο πλαίσιο της φιλοξενίας, διαφορετικές ομάδες κοινοτήτων συμμετέχουν σε διαπολιτισμικό διάλογο μέσω διαφορετικών μορφών τέχνης.

Μαθαίνοντας λοιπόν για τον τρόπο ζωής τοπικών κοινοτήτων και μειονοτήτων και υιοθετώντας ανθρωπολογικές και συνεταιριστικές μεθόδους έρευνας κατά τη διάρκεια των πρωτοβουλιών μας, πιστεύουμε ότι μπορούμε να προχωρήσουμε προς έναν κόσμο χωρίς αποκλεισμούς, τοποθετώντας την περιβαλλοντική και κοινωνική ευημερία στο επίκεντρο.

Διάρκεια και περίληψη περιεχομένου

Χρησιμοποιώντας ως αφετηρία (μας) ένα πλαίσιο σύγχρονης τέχνης, θα διερευνήσουμε πώς εκδηλώνονται μορφές αποικιοκρατίας και νεο-αποικιοκρατίας σε ένα σύνολο κοινοτήτων και ταυτοτήτων, αναπτύσσοντας παράλληλα έναν κριτικό προβληματισμό γύρω από θέματα ηθικής και αντιμετωπίζοντας έμμεσες περιβαλλοντικές προκλήσεις μέσω ενός διαθεματικού φακού.

Ο ευρύτερος σκοπός είναι να συμβάλουμε στο διάλογο σχετικά με τα αναδυόμενα ζητήματα στο πεδίο των κοινωνικά εφαρμοσμένων πρακτικών, μέσω επιτόπιας πρακτικής έρευνας και πειραματισμού. 

Όλοι/-ες οι καλλιτέχνες/-ιδες καλούνται να λάβουν μέρος σε ένα δεκαήμερο πρόγραμμα με εργαστήρια και συμβουλευτικές συνεδρίες με επιλεγμένους/-ες συν-επιμελητές/-ριες και συντονιστές/-ριες διαμονής, καθώς και συνεργατικές συνεδρίες αξιολόγησης από καλλιτέχνες, επιμελητές/-ριες και συντονιστές/-ριες. Το τελευταίο περιλαμβάνει καλλιτέχνες/-ιδες και συνεργάτες/-ιδες από διεπιστημονικά υπόβαθρα που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και αλληλοτροφοδοτούνται ανταλλάσσοντας τεχνογνωσία και δεξιότητες. Αυτοί οι «χώροι συνομιλιών» δεν θα έχουν σταθερή βάση, θα αλλάζουν διαρκώς, ενώ θα συνδυάζουν δομημένα και μη δομημένα χαρακτηριστικά, με αποκορύφωμα το βιωματικό τριήμερο πρόγραμμα του Φεστιβάλ.

CONTESTED DESIRES

Το Φεστιβάλ Ξαρκής φέτος θα φιλοξενήσει επίσης εννέα επιπλέον καλλιτεχνικές συμμετοχές από το ευρωπαϊκό συνεργατικό πρότζεκτ CONTESTED DESIRES, για να συζητήσουμε για τις προκλήσεις και τα ταμπού που σχετίζονται  με τις αποικιακές μας κληρονομιές. Διαβάστε περισσότερα για το πρότζεκτ και για τα άτομα που συμμετέχουν σε αυτό εδώ: contesteddesires.eu.

Αιτήσεις

Μπορούν να υποβάλουν αίτηση όσοι και όσες δραστηριοποιούνται σε κάποιο από τα ακόλουθα καλλιτεχνικά πεδία (και όχι μόνο):

• Εικαστικές τέχνες (κοινωνικά εφαρμοσμένη τέχνη, ψηφιακές τέχνες, ζωγραφική, σχέδιο, μεικτά μέσα, φωτογραφία, κινηματογράφος, βιντεοτέχνη, οπτική ανθρωπολογία, γλυπτική, εγκατάσταση, σκηνογραφία, χειροτεχνία κ.λπ.)
• Σχεδιασμός (κοινωνικά εφαρμοσμένος σχεδιασμός, σχεδιασμός υπηρεσιών, σχεδιασμός ακτιβισμού, συνεταιρικός σχεδιασμός, γραφιστικός σχεδιασμός, βιομηχανικός σχεδιασμός, αρχιτεκτονική, σχεδιασμός καινοτομίας, σχεδιασμός κίνησης, διαδραστικός σχεδιασμός, κινούμενα σχέδια, επικοινωνιακός σχεδιασμός)
• Μουσική (περφόρμανς, σύνθεση, τέχνη ήχου)
• Παραστατικές τέχνες (περφόρμανς, θέατρο, χορός κ.λπ.)
• Συγγραφικές πρακτικές (ακαδημαϊκές, δημιουργικές, μη δομημένες, δημοσιογραφικές)

Σας παρακαλούμε να σημειώσετε ότι υπάρχει περιορισμένος αριθμός διαθέσιμων θέσεων. Προτεραιότητα θα δοθεί σε αιτητές/αιτήτριες με εμπειρία σε κοινοτικά προσανατολισμένες, κοινωνικά εφαρμοσμένες και περιβαλλοντικά υπεύθυνες πρακτικές. Οι προτεινόμενες πρωτοβουλίες που θα προετοιμαστούν και θα υλοποιηθούν κατά τη διάρκεια του Προγράμματος Φιλοξενίας, καθώς και τα τελικά τους αποτελέσματα, τα οποία θα παρουσιαστούν στο Φεστιβάλ που θα ακολουθήσει, μπορούν να έχουν τη μορφή: 

• Εργαστηρίων
• Πρακτικών δραστηριοτήτων 
• Εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών 
• Μουσικών/ηχητικών περφόρμανς
• Διαδραστικών εγκαταστάσεων ήχου
• Εγκαταστάσεων
• Καμπάνιας
• Παρεμβάσεων
• Παραστατικών τεχνών
• Εικαστικών τεχνών
• Βιωματικών παραστάσεων χορού
• Βιντεοτέχνης
• Ταινίας 
• Έκθεσης
• Ψηφιακού περιοδικού

Συστήνουμε θερμά στα άτομα που θα συμμετάσχουν να συνοδεύουν την υλοποίηση των προτεινόμενων πρωτοβουλιών τους με σύντομες ομιλίες ή/και διαλέξεις που θα περιλαμβάνουν συζήτηση με το κοινό και θα απευθύνονται σε ποικίλα ακροατήρια. 

Ενθαρρύνεται η υποβολή αιτήσεων εκ μέρους μεμονωμένων ατόμων και ομάδων.

Μπορείτε επίσης να υποβάλετε αίτηση με ένα διεπιστημονικό πρότζεκτ. Σε αυτή την περίπτωση, σας ζητείται να διευκρινίσετε ποιοι κλάδοι εμπλέκονται στην εργασία σας. 

Προτρέπουμε δημιουργούς που προέρχονται από οποιοδήποτε από τα παραπάνω πεδία να υποβάλουν τις προτάσεις τους και να «παντρέψουν» πρακτικές με άλλους τομείς, ενθαρρύνοντας νέες συνεργασίες. Η προσέγγισή μας περιλαμβάνει την εφαρμογή του μηχανισμού συνταιριάσματος (matchmaking), μέσω του οποίου καλλιεργούνται συνεργασίες μεταξύ δημιουργικών επαγγελματιών, εκπαιδευτών/-ριών και πολιτών από διαφορετικά εκπαιδευτικά, επιστημονικά, επαγγελματικά, ηλικιακά και εθνικά υπόβαθρα. 

Ζητούμε από τους/τις ενδιαφερόμενους/-ες να υποβάλουν αίτηση μέσω της διαδικτυακής μας πύλης και να γράψουν στα ελληνικά ή στα αγγλικά, σε απλή και κατανοητή γλώσσα, τα παρακάτω:

• Τίτλο της προτεινόμενης συμμετοχής σου
• Ονοματεπώνυμο
• Ηλεκτρονική διεύθυνση (e-mail)
• Τηλέφωνο επικοινωνίας
• Τίτλος του προτεινόμενου πρότζεκτ 
• Σύντομο βιογραφικό σημείωμα (έως 150 λέξεις)
• Ποιο είναι το θέμα με το οποίο θέλεις να ασχοληθείς (έως 50 λέξεις)
• Περίγραψε τη συνάφειά του με το θέμα της φετινής πρόσκλησης. (έως 100 λέξεις)
• Ποια μέλη της τοπικής κοινότητας εμπλέκονται στο ζήτημα ή επηρεάζονται από αυτό; (έως 50 λέξεις)
• Ποια είναι η προτεινόμενη λύση/ευκαιρία; (έως 100 λέξεις)
• Σύνοψη της προτεινόμενης πρωτοβουλίας (έως 150 λέξεις)
• Εξήγηση της προτεινόμενης μεθόδου/προσέγγισης (έως 150 λέξεις)
• Με ποιους τρόπους προτείνεις τη διάδοση του έργου ψηφιακά πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας του Φεστιβάλ; (έως 100 λέξεις)
• Σύνδεσμοι που παραπέμπουν στην ιστοσελίδα ή/και στο πορτφόλιό σου
• Πώς σκοπεύεις να αξιοποιήσεις τις ημέρες του Φεστιβάλ για την πραγματοποίηση του έργου; (έως 150 λέξεις)
• Μία πρόταση για το πώς θα εμπλέξεις και θα συνεργαστείς με κοινότητες κατά τη διάρκεια του Προγράμματος Φιλοξενίας και κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ (έως 150 λέξεις)
• Σύνοψη 30 λέξεων και βιογραφικό 30 λέξεων για διάδοση και προβολή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (έως 60 λέξεις)
• Μία φωτογραφία προφίλ και μία εικόνα για την πρωτοβουλία για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (μέγιστο μέγεθος 1Mb)
• Περιγράψτε τι είδους τεχνική υποστήριξη θα χρειαστείτε (εργαλεία, εξοπλισμός κ.λπ.). (έως 150 λέξεις)
• 3-4 σχετικά παραδείγματα από την εργασία/την εργασία σας σε εξέλιξη (σε JPEG και/ήχος μορφές όπου ισχύει) με λεζάντες (μέγιστο μέγεθος 1 MB)

Συμπεριλάβετε ως γραμμή θέματος (subject line) το εξής:

Όνομα_Επίθετο_Πειθαρχία_Τύπος δραστηριότητας

Δηλ. Marion_Sky_Μουσικό_Εργαστήρι ή Joe_Bouvoir_Design_Εγκατάσταση κ.λπ.

Βασικές ημερομηνίες 

• Προθεσμία υποβολής αιτήσεων: 25 Απριλίου  2022
• Έναρξη Προγράμματος Φιλοξενίας και Εισαγωγή: 4 Ιουλίου 2022
• Ημερομηνία λήξης Προγράμματος Φιλοξενίας: 14 Ιουλίου 2022
• Φεστιβάλ Ξαρκής: 15-17 Ιουλίου 2022

Τα άτομα που θα επιλεγούν μπορεί να κληθούν να συμμετέχουν σε συνέντευξη.

Επίσης, θα κληθούν να συμμετάσχουν σε ομαδικές συναντήσεις και να μοιραστούν την εν εξελίξει εργασία τους με συντονιστές/-ριες και την ομάδα του Ξαρκής καθ’ όλη τη διάρκεια του Προγράμματος Φιλοξενίας. 

Θα υπάρχει η δυνατότητα να ταξιδέψουν μέχρι τη Λευκωσία και να περιηγηθούμ στο αστικό της τοπίο υπό την καθοδήγηση ενός μέλους της ομάδας του Ξαρκής.

Τέλος, οι καλλιτέχνες καλούνται να λάβουν μέρος συμμετάσχουν σε μια σειρά εργαστηρίων και ομιλιών από επιλεγμένους ειδικούς κατά τη διάρκεια του Προγράμματος Φιλοξενίας. 

Τι προσφέρουμε 

• 400 ευρώ για τη συμμετοχή σας
• Υποστήριξη φιλοξενούμενων κατά τη διάρκεια ομαδικών συναντήσεων 
• Οπτικοακουστική καταγραφή 
• Προβολή μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης
• Διαμονή σε κοινόχρηστο χώρο
• Τρία γεύματα την ημέρα από τη συλλογική κουζίνα μας

Ψηφιακή διάχυση

Πέρα από το καθαυτό Φεστιβάλ, που θα πραγματοποιηθεί του Προγράμματος Πολλαπλής Φιλοξενίας Καλλιτεχνών σε απαλοιφή, σκοπεύουμε να προχωρήσουμε στη συνδημιουργία ενός συνδυασμού υβριδικών διαδικτυακών εκδηλώσεων. 

Οι εκδηλώσεις αυτές μπορούν κάλλιστα να περιλαμβάνουν εκπομπές με έργα που θα βρίσκονται σε εξέλιξη, ομιλίες καλλιτεχνών, διαδικτυακά σεμινάρια, παραστάσεις κ.λπ., για τη μετάδοση ενός μέρους των πειραμάτων, των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων σε έναν ψηφιακό χώρο. Αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το Πρόγραμμα Φιλοξενίας και την έκθεση, για να επεκταθούν τα φυσικά αποτελέσματα, οδηγώντας σε έναν ψηφιακό εκθεσιακό χώρο όπου θα συνδεθούν οι καλλιτέχνες, θα διαδοθεί περαιτέρω το πρότζεκτ και θα συνεχιστούν οι συζητήσεις μεταξύ καλλιτεχνών.

Τα ψηφιακά αποτελέσματα θα επιτρέπουν στους συμμετέχοντες/-ουσες να ανταλλάσσουν τεχνογνωσία και να πειραματίζονται, ενώ θα προσαρμόζονται στις τρέχουσες προκλήσεις που δημιουργούν οι κρίσεις, μέσω της δημιουργίας νέων δεξιοτήτων και της ανάπτυξης ικανοτήτων (π.χ. στο στήσιμο ψηφιακών εκθέσεων, διαδικτυακή επιμέλεια, αφήγηση κ.λπ.)

Πολιτική Συμπερίληψης του Ξαρκής

Ως Ξαρκής, καλούμε καλλιτέχνες/-ιδες από διαφορετικά υπόβαθρα, ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ηλικίας να υποβάλουν αίτηση. Ενθαρρύνουμε ιδιαίτερα τις αιτήσεις από άτομα που προέρχονται από ποικίλα υπόβαθρα που δεν εκπροσωπούνται ισότιμα στον δημόσιο διάλογο όπως θηλυκότητες, LGBTQIA+ άτομα, άτομα με αναπηρίες και άτομα από διαφορετικά εθνικά υπόβαθρα.